1 Makkabeeërs 01
01Alexander van Macedonië, zeun van Filippus, was oet zien laand vandoan optrokken tegen Darius, keunenk van Perzen en Meden. Hai versluig hom en wer in zien stee keunenk. Hai was dou al keunenk van Griekenlaand.
02Hai voerde n bult oorlogen, veroverde vestings en brochde keunenks om.
03Hai trok op aan oetènnen van wereld tou en plunderde hail wat volken. Haile wereld haar e in zien macht. Doar wer e overmoudeg van en astrant.
04Hai brochde n aldernoarst staark leger op n bainen, hai muik zok meester van landen, volken en vorsten en dwong ze lasten òf te droagen.
05Mor dou wer e zaik en wos e dat e staarven zol.
06Hai raip zien hoogste generoals, dij van jongs òf aan mit hom grootbrocht wazzen, en verdailde nog tiedens zien levent zien keunenkriek onder heur.
07Twaalf joar haar Alexander regaaierd dou e oet tied kwam.
08Noa zien dood nammen legeraanvoerders t bestuur over, elk in zien aigen kontraain,
09en zetten zok keunenkskroon op kop. Heur bestuur en dij van heur noazoaten, brochde nog n haile zet ellèn op wereld.
10 Ain van heur noazoaten was Antiochus Epifanes, n minne kerel, zeun van keunenk Antiochus, dij giezeld west haar in Rome. Hai wer keunenk in t joar 137.
11 In dij tied kwam der in Israël n stel ontraauwe lu noar veuren dij wet nait meer noavolgen wol. Zai kregen n bult volgelingen. "Kom," zeden ze, "loat we n verbond sloeten mit volken om ons tou. Want sunt wie ons van heur ofschaaiden hebben, is ons n bult ellèn overkommen."
12 Doar wazzen ze t dik mit ains,
13 en n stokkewat van t volk zeden dat ze wel noar keunenk tou goan wollen. Dij gaf heur permizzie vremde wetten en gebruken in te voeren.
14 Zo richtten ze in Jeruzalem n gimmestiekschoul op, zo as dat bie haaidens gebruuk was,
15 en besniedenis luiten ze bie zok verhelpen. Van t haaileg verbond mozzen ze haildaal niks meer hebben, ze traauwden en deden mit haaidens. Joa, ze gavven zok over aan kwoaleke praktieken.
16 Dou Antiochus zag dat e macht in zien riek goud in handen haar, wol e ook nog keunenk van Egypte worden. Den zol e over twij rieken regaaiern.
17 Dat zodounde trok e Egypte in mit n groot leger, mit striedwoagens en olifanten en mit n grode vloot.
18 Hai vuil Ptolemeüs, keunenk van dat laand, aan. Noa swoare verlaizen wer Ptolemeüs versloagen en op vlucht jagd.
19 Verstaarkte steden van Egypte werden innomen en t laand wer plunderd.
20 Noadat Alexander Egypte versloagen haar, trok e in t joar 143 mit n staark leger op Israël òf, noar Jeruzalem.
21 In aal zien tröts kwam e mit geweld tempel in, roofde t golden altoar, luchter mit aal wat ter bie heurt,
22 toavel van teunbroden, t raif veur draankovver, ovverschuddels, golden wierookschuddel, t gedien en kraanzen, en huil golden versiersels van veurgevel òf.
23 t Zulver en t gold en kostboare zoaken en aal verburgen schatten dij e mor vinden kon, nam e mit
24 en luit dat aalmoal noar zien laand brengen. Veurdat e weer votging, richtte hai nog n moordpertij aan en luit ter zok doar ook nog schoamteloos op veurstoan.
25 Der was grode versloagenhaid in loug en stad van Israël.
26 Vorsten en laaiders jammerden,
jonges en wichter kwienden,
vraauwlu verlepten.
27 Brudeman zette n kloaglaid in,
bruud zat treurend in heur koamer.
28 t Laand trilde om zien bewoners,
t volk van Jakob wer mit schoamte overloaden.
29 Twij joar loater stuurde keunenk man dij lasten innen mos noar steden van Judea. Mit n staark leger trok e noar Jeruzalem tou.
30 Hai dee net of e vree sloeten wol, mor zo gaauw as e t vertraauw van inwoners wonnen haar, dee e rompslomps n aanvaal op stad. Hai verrinnewaaierde haile boudel en brochde n bult Isrelieten om.
31 Stad wer plunderd en in brand stoken, hoezen en muren van stad werden deelhoald,
32 vraauwlu en kinder kriegsgevangen moakt, t vij in beslag nomen.
33 Davidsbörg wer verstaarkt mit n hoge, dikke muur en stevege toorns.
34 Dou wer n stel overlopers in stad legd, volk dat van gain wet waiten wol. Dij verschaansden zok in börg.
35 Ze sluigen der woapentuug en eterij op, en t roofgoud dat ze in Jeruzalem bie nkander sleept haren. En aalgedureg laggen ze op loer.
36 Ze wazzen n bedraaigen veur t haailegdom,
n aalgedurege ploag veur Israël.
37 Om tempel tou vergoten ze onschuldeg bloud,
ze schonden t haaileg stee.
38 Inwoners van Jeruzalem vluchtten veur heur,
stad wer n woonstee veur vremden,
en vremd veur dij der opgruid wazzen,
heur kinder luiten ze aan heur löt over.
39 Heur haailegdom lag der verloaten bie as leeg laand,
heur feesten werden doagen van raauw,
heur sabbatten wer de spot mit dreven,
heur eer wer deur t sliek hoald.
40 Zo groot as ooit heur aanzain was,
zo slim wer nou heur schaande,
heur tröts keerde om in raauw.
41 Dou bestelde keunenk zien haile riek middels n dekreet dat ze aalmoal ain volk worden mozzen
42 en dat elk zien aigen gebruken opgeven mos. Ale volken schikten zok noar woorden van keunenk.
43 Der wazzen alderdeegs n haile bult Isrelieten dij keunenk zien godsdainst aannammen, aan ofgoden ovverden en sabbat schonden.
44 Keunenk stuurde n bode noar Jeruzalem en steden van Judea mit braiven: aan dizze gebruken, al binnen ze t laand nait aigen, zol elk zok holden.
45 In tempel moggen gain brandovvers, koornovvers en wienovvers meer brocht worden en sabbat en feestdoagen mozzen ofschaft worden.
46 Tempel en priesters werden ontwijd.
47 Der werden altoars baauwd en haailegdommen en tempeltjes inricht veur ofgodsbeelden en der wer vlaais van swienen en aander onraaine baisten ovverd.
48 Heur zeuns moggen ze nait meer besnieden en ze mozzen zok verlegen tou alderhande onraaine en onhaailege praktieken.
49 Zo zollen wetten vergeten worden en ale veurschriften in onbruuk kommen.
50 Elk dij nait dee wat keunenk wol, zol ombrocht worden.
51 Zokse bepoalens kundegde hai in zien haile riek òf. Hai stelde ook lu aan dij der op touzain mozzen dat t volk in elke stad van Judea ovvers brochde.
52 n Bult Isrelieten dij zok aan wet mor al te geern niks gelegen loaten wollen, deden noar dij veurschriften en stichtten zo veul kwoad in t laand,
53 dat aal aander Isrelieten bezied kroepen mozzen in aal meugelke schoelsteeën.
54 Op 15 kislew van t joar 145 luit keunenk n verwoestende ofgriezen op t altoar baauwen en in aander steden van Judea luit e altoars hèn zetten.
55 Veur deur en op stroat wer wierook braand.
56 Aal wetsrollen dij ze mor vinden konden, werden verropt en opbraand.
57 Bie wèl men zo'n verbondsrol aantrof of dij nog noar wet leefde, wer in opdracht van keunenk ombrocht.
58 Moand noa moand luiten lu dij lasten innen mozzen in Israël heur macht vuilen deur overtreders dij ze in steden aantrovven, om te brengen.
59 En op vieventwinnegste van moand ovverden ze op t ofgodsaltoar dat boven op t ol altoar ston.
60 Vraauwlu dij heur kinder besnieden loaten haren, werden volgens veurschrift van keunenk ombrocht,
61 en lutje potjes werden ophongen, vastbonden aan haals van heur moeke. Ook dij tou dij hoesholden heurden en dijent dij besniedenis doan haren, werden ombrocht.
62 Toch bleven n bult in Israël vastberoaden en bleven ze zok verzetten onraain vlaais te eten.
63 Ze luiten zok nog laiver doodmoaken, as wat onraains te eten en zo t haaileg verbond te schenden. Zai werden den ook ombrocht.
64 Gram drokte swoar op Israël.
|
